Samsung laat op de CES zijn nieuwe high-end tv’s voor 2023 zien. Naast de eerder besproken ultra-dure microledmodellen die dit jaar ook in kleinere beeldmaten beschikbaar komen, toont Samsung ook twee nieuwe QD-oledtelevisies, de S90C en S95C, en de topmodellen uit de 8k- en 4k-lcd-reeks, de Neo QLED QN900C- en QN95C-televisies. De lagere qled-modellen worden op de CES nog niet getoond en over deze televisies is nog weinig bekend.
De nieuwe 2023-modellen maken gebruik van Tizen 7.0 als besturingssysteem. Hoewel de interface niet wezenlijk verandert lijkt te zijn ten opzichte van vorig jaar, heeft Samsung wel een aantal nieuwe features toegevoegd. Zo geldt – in ieder geval voor de nu aangekondigde televisies – dat deze voorzien zijn van een ingebouwde SmartThings Hub met Zigbee- en Thread-radio’s en ondersteuning voor Matter. Daarmee kunnen de nieuwe televisies dus dienstdoen als hub in een smarthome. Ook nieuw is ondersteuning voor 144Hz-refreshrates. De high-end modellen van vorig jaar konden dat in de praktijk ook al, maar Samsung zet het nu ook officieel op de specslijstjes. Daarnaast voegt Samsung ondersteuning voor HDR10+ Gaming toe. Deze uitbreiding van de HDR10+ standaard zorgt ervoor dat de tv communiceert met de pc of console over de maximale helderheid van het scherm, waarna de bron zijn signaal daarop afstemt voor een optimale hdr-ervaring. HDR10+ Gaming wordt in eerste instantie alleen ondersteunt door Nvidia videokaarten, maar volgens Samsung volgen binnenkort meer aankondigingen, waaronder voor consoles. Wat Samsung helaas nog steeds niet heeft is Dolby Vision, en dat is toch écht wel jammer gezien de populariteit van dit hdr-formaat bij alle grote streamingdiensten.
Tweemaal QD-oled
De S95B QD OLED die vorig jaar in april werd geïntroduceerd, krijgt dit jaar twee verschillende opvolgers die behalve in 55” en 65”, nu ook in 77” verkrijgbaar zullen zijn. De modelnamen van alle 2023-modellen eindigen op een C, en de nieuwe oleds hebben als typeaanduiding S90C en S95C. Hoewel de naamgeving anders doet vermoeden, is de S90C daarbij eigenlijk de opvolger van de S95B uit 2022, terwijl de S95C wat hoger gepositioneerd lijkt te worden en waarschijnlijk dus ook een hogere prijs zal krijgen. Waarschijnlijk, want Samsung heeft nog geen prijzen bekendgemaakt voor de nieuwe televisies.
S95C
De S95C heeft een wezenlijk ander ontwerp dan de S95B van vorig jaar. De tv beschikt in tegenstelling tot de S95B over een One Connect Box, een extern kastje met daarin de voeding en alle aansluitingen, die met één dunne kabel met het scherm van de televisie verbonden is. De One Connect Box van de S95C kan achterop de voet van de televisie gemonteerd worden, maar je kunt hem ook in een audiomeubel uit het zicht wegwerken. Voordeel is dat er in dat geval maar één kabel naar de tv loopt voor voeding en het mediasignaal, in plaats van meerdere hdmi-kabels en een losse stroomkabel. Omdat alle logica in de One Connect Box is ondergebracht, is het scherm zelf heel erg dun en kan het waarschijnlijk vrij vlak tegen de muur gehangen worden.
:strip_exif()/i/2005553942.jpeg?f=imagearticlefull "Samsung QD-oled en qled 2023 - Extra heldere oleds en qleds met hoger contrast (1)")
Opvallend is niet alleen dat de S95C nu een One Connect Box heeft gekregen, maar vooral ook dat het topmodel uit de QLED 4K-range, de QN95C, die One Connect Box juist níet meer heeft. Vorig jaar positioneerde Samsung het topmodel uit de QLED 4K-lijn nog boven de S95B QD OLED, dit jaar komt daar gezien de wissel van de One Connect Box mogelijk verandering in, ook qua prijsstelling.
Het belangrijkste wapenfeit van de S95C is dat deze beschikt over een tweede generatie QD-oledpaneel, waarbij Samsung Display erin is geslaagd om de efficiëntie van de blauwe oleds te verhogen, waardoor de helderheid van de tv in het geheel toeneemt. QD-oledschermen gebruiken namelijk alleen blauwe oleds, waarbij een deel van de subpixels voorzien is van quantum dots die het blauwe licht omzetten in groen en rood licht.
Hoe die verbetering van de oleds precies tot stand is gekomen, wordt uit de beschikbare communicatie niet helemaal duidelijk. In een persbericht van Samsung Display wordt gesproken over een nieuw ‘HyperEfficieny EL’ materiaal dat verantwoordelijk zou zijn voor de verbeterede helderheid. Samsung Display claimt daarbij dat de nieuwe panels een piekhelderheid behalen van 2000 cd/m². Dat is ongetwijfeld bij de eigen kleurtemperatuur van het paneel. Eerste metingen van HDTVtest laten zien dat de helderheid na kalibratie uitkomt op ongeveer 1300 cd/m², een duidelijke verbetering ten opzichte van de circa 1000 cd/m² die de S95B van vorig jaar behaalt. De full-screen helderheid lijkt echter niet of nauwelijks toegenomen, al is het op basis van deze eerste tests met vroege hardware moeilijk om definitieve conclusies te trekken. Wel lijkt het erop dat de nieuwe QD-oleds van Samsung en de nieuwe woleds met micro lens array van LG Display aan elkaar gewaagd zullen zijn als het om helderheid gaat.
Zichtbaar feller
Samsung toonde de S95B van vorig jaar en de nieuwe S95C van 2023 in een sessie achter gesloten deuren naast elkaar. Daarbij was heel duidelijk zichtbaar dat de nieuwe tv in de highlights helderder is dan zijn voorganger. Dat zal deels komen door het nieuwe panel, maar mogelijk ook omdat Samsung de hdr-tonemapping dit jaar heeft verbeterd. Uiteraard moeten we hierbij als slag om de arm houden dat we niet weten hoe beide televisies afgesteld waren. Wat ook opviel is dat de S95C wat minder last heeft van hinderlijke schitteringen, wat te danken is aan een nieuwe antrireflectielaag.
Hoewel de S95C heel dun is, is de tv wel voorzien van een uitgebreid audiosysteem met zes mid/hoog-luidsprekers achter het scherm en maar liefst acht mini-woofers. Wij hebben de tv niet kunnen beluisteren, maar gezien de geringe dikte zou het ons verbazen als die woofers écht wezenlijke basweergave weten te realiseren. Net als bij televisies van voorgaande jaren kan de tv wel samenwerken met sommige Samsung soundbars, waarbij de luidsprekers in de tv samen met die van de soundbar worden ingezet om zo een ruimtelijker geluidsbeeld te maken.
S90C QD OLED
De S90C QD OLED-televisie lijkt in alles op de S95B van vorig jaar. Het design is vrijwel gelijk; het enige verschil dat wij konden ontdekken is dat de platte voet die achter het scherm omhoog krult nu overgaat in twee pootjes met een gat daartussen, terwijl de S95B een geheel gesloten voet had. Het lijkt er ook op dat de achterzijde van de tv een iets donkerdere afwerking heeft, verder zijn beide modellen uiterlijk gelijk.
:strip_exif()/i/2005553956.jpeg?f=imagearticlefull "Samsung QD-oled en qled 2023 - Extra heldere oleds en qleds met hoger contrast (2)")
De S90C maakt gebruik van aansluitingen achterop de televisie zelf, de tv heeft net als de S95B van vorig jaar geen externe One Connect Box. Onduidelijk is welk panel de S90B bevat, we hoorden hier verschillende geluiden over. Eén woordvoerder liet weten dat de S90C minder helder zou zijn dan de S95C, terwijl een andere dat betwiste. Maar omdat er maar één fabriek is waar Samsung Display oledpanelen voor televisies maakt en de S90C ook in de nieuwe 77” beeldmaat beschikbaar komt, ligt in ieder geval niet voor de hand dat Samsung twee generaties panelen naast elkaar zal blijven produceren. De S90B krijgt sowieso de nieuwste versie van Tizen, en zal dus ook een SmartThings-hub met ondersteuning voor Zigbee, Thread en Matter krijgen.
Neo QLED QN95C
In onze review van de Neo QLED QN95B-televisies van vorig jaar schreven we dat we het één van de beste televisies vonden als je vooral tv kijkt in een ruimte met relatief veel omgevingslicht. De tv produceert namelijk een zeer helder beeld en dankzij een miniledbacklight met 720 zones in het geval van de 55”-versie, is het contrast ook prima. De belangrijkste verbetering bij de nieuwe QN95C is dat deze ‘bijna tweemaal zoveel’ local dimming zones heeft. Het exacte aantal zones verschilt net als bij de modellen van vorig jaar afhankelijk van de beeldmaat, maar de 55” QN95C zou mogelijk dus zo’n 1400 zones krijgen.
:strip_exif()/i/2005553962.jpeg?f=imagearticlefull "Samsung QD-oled en qled 2023 - Extra heldere oleds en qleds met hoger contrast (3)")
Tijdens een demo achter gesloten deuren toonde Samsung de QN95B en QN95C naast elkaar met beeldmateriaal waarbij zeer heldere elementen zichtbaar waren op een donkere achtergrond: de achilleshiel van lcd-televisies met local dimming, waarbij snel blooming zichtbaar is. Bij deze head-to-head was duidelijk te zien dat de local dimming van de nieuwe tv verder verbeterd is en dat de QN95C bovendien minder schaduwdetails lijkt te verliezen door overenthousiaste dimming. Volgens Samsung is de helderheid van de nieuwe QN95C niet hoger dan die van het model van vorig jaar, de verbetering in beeldkwaliteit zit hem hem vooral in het aantal dimmingzones.
De beeldverwerking van Samsungs 2023-modellen is naar eigen zeggen ook verder verbeterd. Buzzwords als AI en machine learning horen we al jaren bij alle fabrikanten, en ook Samsung claimt deze technologieën dit jaar wederom beter in te zetten. Dat heeft voor de 2023-modellen onder andere geresulteerd in een nieuw algoritme dat sdr-beelden omzet naar pseudo-hdr. Hoe goedt dit werkt durven we nog niet te zeggen, we hebben de technologie nog niet in actie gezien.
8k-tv’s ook te koop in de EU?
Samsung liet ook de QN900C zien, het nieuwe topmodel in de QLED 8K-lijn. Ook deze televisie profiteert van het nieuwe 2023-platform en demo’s van de tv zagen er érg goed uit. Onduidelijk is echter of de nieuwe 8k-televisies in alle beeldmaten in de EU verkrijgbaar zullen zijn. Het is voor 8k-televisies lastig om te voldoen aan nieuwe regelgeving op het gebied van energieverbruik die vanaf maart ingaan. Doordat 8k-televisies in vergelijking met even grote 4k-modellen kleinere pixels hebben die minder licht van de backlight doorlaten, ligt het energieverbruik hoger. Vooral voor de kleinere beeldmaten waarbij de nieuwe regels extra streng zijn, zou het daarom problematisch kunnen worden om hieraan te voldoen.
